In een soort proloog, nog voor het eigenlijke stuk begint, en nadat het plotseling donker is geworden in de zaal, schuiven de toneelgordijnen open op de vervormde muziek van 'Toréador' die elders in het stuk ook gebruikt wordt. Het licht gaat aan op het podium en kort nadat de toneelgordijnen zijn opengeschoven, schuiven de gordijnen van de kleerkast open en zien we daarin een aantal uniformen en kleren hangen die in het stuk gebruikt worden. Op de muziek van 'Toréador' komen de meid en de knecht vrolijk meefluitend op, in de kleerkast, nemen een kostuum mee en 'showen' dat op het speelvlak als heuse modellen, waarna ze vrolijk fluitend weer in de kleerkast duiken om een ander kostuum te showen, en zo gaat dit een aantal keren door, tot ze ten slotte in de kleerkast verdwijnen, de gordijnen van de kleerkast dichtgeschoven worden, de muziek uitgaat en uiteindelijk ook het licht uitgaat.
EERSTE TAFEREEL
Licht fade in op het speelvlak en het voortoneel. De Mexicaan zit achter de piano en speelt een trage, slepende versie van de French Cancan - morbide treurmuziek. In het bed ligt Zotte Charlotte opgebaard onder een wit laken, het gezicht naar Maxime Weygand gekeerd, die naar haar kijkt, een bloem in de hand. Hij staat schuin rechts achter de stoel, op het voortoneel. Aan het hoofdeinde van haar bed bevinden zich een priester, die gebeden prevelt, haar gezelschapsdame Mathilde en een Edeldame. De beide vrouwen huilen zachtjes, maar de Edeldame lijkt alvast meer in beslag genomen door de knappe verschijning van Maxime dan door haar verdriet.
MAXIME Hier sta ik dan opnieuw, in Brussel.
DAME (stoot Mathilde aan, fluisterend) Hebt u hem al gezien?
MATHILDE (snikkend) Wie?
DAME Die knappe vent daar!
MATHILDE (door haar tranen heen) Maxime Weygand...
DAME De oorlogsheld? (als Mathilde niet reageert:) Van wie gezegd wordt dat hij...?
MAXIME Hier sta ik dan opnieuw in Brussel, om als afgevaardigde van Frankrijk de vrouw te begraven die beweerde mijn moeder te zijn. (wendt zich tot het publiek:) Ik had thuis, in mijn familiekring, mijn zestigste verjaardag horen te vieren. (wendt zich weer tot het 'lijk':) Maar hier sta ik dan opnieuw in Brussel, het is hartje januari en tegen de loden hemel tekenen zich zwarte automobielen af, en zwarte jassen en mantels van een handjevol rouwende mensen. (wendt zich tot het publiek:) 'Soms lijkt de geschiedenis geschreven te worden door een geschifte schrijver, die allerlei wrede grappen uithaalt met zijn personages,' zei mijn meester aan het lyceum Louis Le Grand ooit. Dit moet één van die wrede grappen zijn. Ik ben naar Brussel gekomen, naar mijn geboortestad, om de vrouw te begraven die mijn moeder beweerde te zijn, op de dag van mijn zestigste verjaardag.
DAME (tot Mathilde, gedempt) Hier, aan de Boulevard de Waterloo, in het huis met het nummer 59...?
MATHILDE Ja?
DAME Hier zou hij toch geboren zijn, nietwaar?
MATHILDE Sssht!
MAXIME (gaat naar het bed:) En hier ga ik nu, deemoedig, te voet, achter de indrukwekkende lijkkoets van de Keizerin van Mexico, die beweerde mijn moeder te zijn.
DAME Zesentachtig is ze geworden...
MAXIME En van al die vele, eindeloze jaren heeft ze er zestig doorgebracht in waanzin.
DAME Een mensenleven lang.
MAXIME (blijft staan voor het bed) Míjn leven lang. Eerst in haar buitenverblijf in Italië, het vervloekte Miramar. Daarna in Laken. Vervolgens in Tervuren. Ten slotte in Boechout bij Meise.
DAME Zotte Charlotte.
MATHILDE Sssht!
DAME Zo noemde men haar toch al in Tervuren?
MAXIME De Keizerin van Mexico...
DAME Zotte Charlotte.
MATHILDE Sssht!
MAXIME (terwijl hij de bloem op haar bed legt, voor zichzelf:) Misschien onbewust heeft ze de waanzin verkozen boven de bittere smaak van de nederlaag. Voor de eerste en tegelijk voor de laatste keer in haar leven heeft ze haar kasteel van Boechout verlaten... Nauwelijks een handjevol dagen nadat ik haar daar voor de eerste en laatste keer van mijn leven heb bezocht... Zotte Charlotte heeft Boechout verlaten met de pracht en de praal van een vervlogen eeuw. (tot het publiek, terwijl hij zijn plaats weer inneemt:) Niemand weet waarvan zij al die jaren heeft gedroomd, wat ze al die tijd wérkelijk dacht en voelde.
MATHILDE (fluisterend:) Als Doornroosje in een diepe winterslaap verzonken in een betoverd kasteel, een sprookjeskasteel.
DAME Wat zegt u?
MATHILDE Zelfs al waren haar ogen open, dan nog sliep ze...
MAXIME Reddeloos verloren gelopen in de doolhof van haar geest.
MATHILDE Verdwaald in de geheimen en de mysteries van een vervlogen tijdperk, zonder automobielen, toen Mexico nog een keizerrijk was en de wereld nog geen Grote Oorlog had gekend.
DAME Wat zegt u?
MATHILDE Ook tijdens de oorlog is ze op Boechout gebleven. Haar gebied werd door de Duitse bezetters gerespecteerd als dat van de Oostenrijkse aartshertogin die zij óók nog steeds was.
MAXIME Aartshertog Maximiliaan van Oostenrijk was haar echtgenoot geweest, en zijn broer was niemand minder dan de Oostenrijkse keizer Frans Jozef.
DAME Heeft Zotte Charlotte de kanonschoten dan niet gehoord?
MATHILDE Ik weet het niet.
DAME Heeft zij van haar trouwe bedienden dan niet vernomen dat haar geboorteland België in oorlog was met het land van haar geliefde Maximiliaan?
MATHILDE Ik weet het niet.
DAME Heeft men dat aan een Belgische prinses, aan een voormalige Keizerin van Mexico, aan een Oostenrijkse hertogin niet durven vertellen?
MAXIME Ik weet het niet.
DAME Maar u was toch haar Gezelschapsdame?
MATHILDE De laatste jaren van haar leven, ja...
DAME Wel dan?
MATHILDE Zou Zotte Charlotte het begrepen hebben?
MAXIME Ik weet het niet.
DAME (richt de blik op Maxime:) Het is allemaal zo vreemd...
MAXIME Ik hoor het volk in de straten van Brussel fluisteren over Zotte Charlotte... en over mij.
De Edeldame staart hem nu onbeschaamd aan, en hij staart terug.
MAXIME Sommige mensen staren mij zo vreemd aan. Alsof ik écht haar zoon zou zijn.
DAME (stoot Mathilde aan:) De zoon van Charlotte en Maximiliaan!
MAXIME Een Belgische prins, de kleinzoon van koning Leopold I.
DAME Een mogelijke Oostenrijkse troonopvolger!
MAXIME De zoon van een keizerlijk paar dat gedurende slechts een handvol jaren heerste over het verre Mexico....
DAME Hij heeft haar toch bezocht, hé?
MATHILDE Eén keer...
DAME Iedere eerste zondagavond van de maand, heb ik gehoord!
MATHILDE Men zegt zo veel...
MAXIME (bitter, tot het publiek, wijzend naar de Edeldame:) Wat weet zíj ervan? Zij weet niks!
DAME Oeioei... Zou hij mij verstaan hebben? Waarom kijkt hij zo kwaad? Ik heb toch niks verkeerds gezegd?
MAXIME Ik weet niks! Niks over mijn vader en zelfs niks over mijn moeder! Alles is mogelijk! Ik werd geboren uit onbekende ouders! Ik ben mijn eigen voorouder! Ik ben hier alleen maar als afgevaardigde van de Franse republiek, om de laatste eer te betuigen aan een Belgische prinses, een voormalige Mexicaanse keizerin!
DAME Hij volgt de begrafenisstoet toch maar mooi naar de kerk van Laken!...
MAXIME Ik hoor de mensen fluisteren... En wat heb ik écht met haar te maken? Niks!... Niet met deze Keizerin van Mexico, niet met Zotte Charlotte! (schreeuwt het uit:) Niks! Ik heb helemaal niks met haar te maken! Niks! Helemaal niks!
Licht en muziek fade out.
TWEEDE TAFEREEL
Fade in: licht op het bed van Zotte Charlotte, waarop die nu echter ligt te slapen onder een deken. Aan het hoofdeinde, weerszijden van haar bed, zitten Mathilde en de Mexicaan, op een stoel. Het bed is zo opgesteld dat Zotte Charlotte niet kan zien wat zich in de kleerkast afspeelt.
MATHILDE De Keizerin slaapt.
MEXICAAN De Keizerin droomt.
MATHILDE Dat doet ze al jaren.
MEXICAAN Slapen.
MATHILDE En dromen.
ZOTTE C. Mijn lieve vriendin Eugénie!
MATHILDE Slaap zacht, Majesteit.
MEXICAAN Droom zoet.
ZOTTE C. L'Impératrice Eugénie de la France!
MATHILDE Dat doet ze al jaren.
MEXICAAN Waarvan zou ze dromen, Mama Carlotta?
MATHILDE Zo werd ze in Mexico genoemd, nietwaar?
MEXICAAN Mama Carlotta...
MATHILDE In Boechout bij Meise noemen ze haar Zotte Charlotte.
MEXICAAN Waarvan zou ze dromen?
MATHILDE Van het leven dat ze leidde?
MEXICAAN Het was niet het leven dat ze droomde.
ZOTTE C. Maar in de tijd waarin ik nu leef, ben ik misschien beter af vèr van de wereld.
MATHILDE Altijd dezelfde dromen. Al jaren.
MEXICAAN Van Keizerin Eugénie van Frankrijk.
ZOTTE C. Mijn lieve vriendin Eugénie!
MATHILDE Zij is al lang dood...
MEXICAAN Ze droomt van de brieven die ze schreef in alle talen van de beschaafde wereld.
ZOTTE C. Mijn lieve vriendin Eugénie!
MATHILDE In alle dode talen.
De kleerkast klapt open en daarin zit, als in een poppenkast, Keizerin Eugénie.
EUGENIE Hoe minder men bezit, hoe minder men heeft te verliezen.
ZOTTE C. Ik weet niet wat ik van de toekomst nog mag verwachten, mijn lieve vriendin Eugénie!
MATHILDE Zij droomt van haar lieve vriendin Eugénie.
MEXICAAN De keizerin van Frankrijk.
MATHILDE Al lang dood. Al jaren.
ZOTTE C. Maar als de wereld weer normaal zal worden...
EUGENIE Ik geloof zeker dat ooit die dag zal komen...
ZOTTE C. Ook zonder dat ik daar enige verwachtingen bij koester...
EUGENIE Wat dan, Charlotte?
MATHILDE Wat dan, Mevrouw?
MEXICAAN Wat dan Majesteit?
ZOTTE C. Dan zal, Eugénie, le Grand Max weer een hoge positie bekleden!
EUGENIE Ah... le Grand Max!
MEXICAAN Ah... Emperador Maximilien!
MATHILDE Zij ijlt.
MEXICAAN Zij droomt.
MATHILDE Dat doet ze al jaren.
EUGENIE Ze is al lang dood.
ZOTTE C. Zíj is al lang dood!
MATHILDE Ze droomt van le Grand Max.
MEXICAAN Hij is al lang dood.
MATHILDE Al jaren.
MEXICAAN Maar toch droomt ze nog steeds...
MATHILDE Ze droomt...
ZOTTE C. Dat hij weer zal regéren! Want daarvoor is hij geschapen!
EUGENIE De Voorzienigheid...
ZOTTE C. (gaat rechtop zitten, schreeuwt waanzinnig naar het publiek, de ogen open:) ... heeft hem alle deugden geschonken om een volk gelukkig te maken!
De poppenkast in de kleerkast sluit. Mathilde drukt Zotte Charlotte liefdevol en voorzichtig terug achterover in bed.
ZOTTE C. Hij komt!
MATHILDE Wie komt er dan, Mevrouw?
ZOTTE C. (wijzend met trillende vinger, vol ontzag:) Híj!
Een dokter komt op het voortoneel en neemt plaats op de stoel. Terwijl Mathilde Zotte Charlotte probeert rustig te krijgen en achterover te drukken op het bed:
DOKTER (tot Mathilde, rustig informerend) Is de toestand kritiek?
ZOTTE C. Hij komt!
DOKTER Over wie heeft ze het?
ZOTTE C. Hij is altíjd gekomen...
DOKTER Wie bedoelt ze?
ZOTTE C. Le fils de père et mère dont les noms sont ignorés du déclarant!
DOKTER Over wie heeft ze het?
ZOTTE C. Hij komt!
DOKTER De Dood? Bedoelt ze de Dood?
MEXICAAN Ze bedoelt hém!
MATHILDE Keizerin Charlotte is stervende...
MEXICAAN De eerste zondagavond van de maand, altijd om dit uur!
ZOTTE C. Hij is àltijd gekomen!
DOKTER Keizerin Charlotte is stervende... Het moet de Dood dus wel zijn...
ZOTTE C. Mijn leven! Mijn àlles! Mijn zoon! Maxime!
DOKTER Maxime?
MATHILDE Maxime.
DOKTER Haar zoon?
MEXICAAN Haar zoon.
DOKTER Dat bestaat niet!
ZOTTE C. Zij die beweren dat hij niet bestaat, moeten er de Brusselse archieven van de Burgerlijke Stand maar eens op nakijken!
DOKTER Pardon?
MATHILDE Daar bewaren ze zijn geboorte-akte.
Zotte Charlotte komt recht en luistert ingespannen. Buiten lijkt een koets voorbij te rijden. Ratelende wielen, snuivende paarden. Ook de dokter staat op, luisterend.
ZOTTE C. Hij komt! Ik verwacht hem!
MATHILDE Ze verwacht hem al zo lang...
ZOTTE C. Eerst zal ik het snuiven van zijn automobiel horen, dan zijn voetstappen op het grint...
MATHILDE Breed, zwaar, mannelijk.
ZOTTE C. Hoor je ze al?
DOKTER (gaat zitten) Bestaat niet...
ZOTTE C. Hóór je ze al?
MEXICAAN Nog niet, mevrouw.
ZOTTE C. Hij heeft de martiale pas van een militair.
MEXICAAN Hij ís een militair.
ZOTTE C. Hém zullen ze niet voor het vuurpeloton slepen.
MEXICAAN Hém niet.
ZOTTE C. Hij zou het niet laten gebeuren... (tot de Dokter:) Hoor je hem al?
DOKTER Ik hoor niks.
MEXICAAN Nog niet, mevrouw.
Charlotte tuurt ingespannen de zaal in. We horen kraaien krassen.
ZOTTE C. (tot de dokter) Zie je hem al?
DOKTER (staat op, staart de zaal in) Ik zie alleen de loodgrijze lucht.
MATHILDE (staart de zaal in) Ik hoor de kraaien krassen...
DOKTER Raven... Ik zie de raven al boven dit betoverde kasteel... (gaat zitten) De witte raven des doods...
MEXICAAN (staart de zaal in) Ze vliegen in cirkels.
MATHILDE De vogels des doods wachten af...
DOKTER Ze verwachten hààr...
ZOTTE C. Ik verwacht hem...
DOKTER (tot het publiek) Boven haar betoverde kasteel van Boechout bij Meise, waar ze haar dagen zoek maakt met wachten...
ZOTTE C. Vérwachten... Want hij kómt!
MATHILDE O ja, mevrouw.
MEXICAAN Hij komt!
ZOTTE C. (ingespannen turend:) Bij helder weer kun je de toppen van de Popocatepetl of de Istacchuatl zien...
DOKTER Waarover heeft ze het?
MEXICAAN Mexico.
ZOTTE C. Vulkanen die rusten onder de eeuwige sneeuw...
MEXICAAN Haar paleis in Mexico.
ZOTTE C. Wij woonden in het paleis van Chapultepec...
MEXICAAN ... waar ooit nog Keizer Montezuma heeft verbleven...
ZOTTE C. Bloeiende lianen die zich van boom tot boom slingeren...
MEXICAAN Ze boden beschutting aan kleurrijke zwermen kolibri's en vlinders.
ZOTTE C. Mexico...
MATHILDE Ze hebben het over Mexico.
ZOTTE C. Mijn ogen zijn niet meer zo best, ik kan hem nog niet zien...
DOKTER (staat op, spottend) Maar hij komt?
ZOTTE C. Mathilde, nom de dieu! (tot zichzelf:) Of was het Thérèse?
DOKTER (spottend) Maria-Hendrika?
ZOTTE C. Was het Eugénie?
MATHILDE Het is Mathilde, Majesteit! Om u te dienen!
ZOTTE C. Koffie, koekjes en twee suikerklontjes!
MATHILDE Jawel, Majesteit!
Mathilde gaat af in de coulissen. Licht fade out.
DOKTER Koffie, koekjes en twee suikerklontjes?
MEXICAAN (alsof dit alles verklaart:) Hij komt.
ZOTTE C. O ja!
De Dokter gaat hoofdschuddend af.
ZOTTE C. (alsof het een gecodeerde boodschap is, tot de Mexicaan:) De Geboorte van Maxime!
De Mexicaan draait het bed zo dat Zotte Charlotte naar de kleerkast kan kijken. Daarna neemt hij plaats achter de piano.
DERDE TAFEREEL
De gordijnen van de kleerkast gaan open en daarin zit, bij een wieg, de Jonge Charlotte. De Jonge Charlotte neemt uit de wieg een pop (baby). Ze wiegt de pop in haar armen.
ZOTTE C. Boulevard de Waterloo, numéro 59! In dat huis werd hij gevonden.
JONGE C. Maxime, schoon kind...
ZOTTE C. Drieëntwintig januari 1867. Aangegeven op de Burgerlijke Stand door een dokter... Franse dokter...
MEXICAAN Le docteur Louis...
ZOTTE C. Louis... Laussedat, précisement! Accoucheur agé de cinquante sept ans, domicilié rue des Comédiens, numéro 59. (lacht) Rue des Comédiens, ohlala!
De Mexicaan begint weer de trage, slepende versie van de French Cancan te spelen. De Jonge Charlotte legt de pop eerst zorgzaam in de wieg, komt uit de kleerkast, begint vervolgens eerst traag en onzeker, maar dan steeds zelfverzekerder te zingen en te dansen op het speelvlak. De muziek gaat steeds sneller, en de Jonge Charlotte begint steeds uitbundiger te zingen en zwieriger te dansen.
JONGE C. (ZINGEND)
Rue des rue des Comédiens-diens,
Rue des Comédiens-diens,
Rue des Comédiens,
des Comédiens.
Oh les, oh les Comédiennes
de la Comédie-e,
de la Comédie
d'Eugénie.
Oh la Comédie Française
et les comédiennes,
Rue des Comédiens
et d'Eugénie.
Oh Napoleon le Troisième,
la Comédie Française,
Rue des Comédiens
et d'Eugénie.
Oh la - oh lalala - lahlah
Oh lalala - lahlah
Oh lalala la
Lalala la.
De Mexicaan houdt op met spelen. De Jonge Charlotte eindigt uitgeput met een grand écart, buigt het hoofd, zit een tijdje na te hijgen, kijkt dan op en roept:
JONGE C. Napoleon, you son of a bitch! Je liet jouw keizerin Eugènie lieve brieven schrijven, terwijl jijzelf... jijzelf... Louis Laussedat, ex-député, was ook al bang voor jou!
ZOTTE C. (goedkeurend) Was ook al een bangeling door jou!
MEXICAAN Banneling, mevrouw.
ZOTTE C. Banneling, pardonnez-moi!
Jonge Charlotte kruipt terug de kleerkast in, naar de wieg.
JONGE C. En jou hebben ze aan een voedster gegeven, hé Maxime?
Jonge Charlotte neemt de pop uit de wieg, komt uit de kleerkast en gaat ermee aan een tafel op een stoel zitten, die net op het juiste moment door de knecht worden opgebracht. Ze legt de pop aan haar borst en sluit haar ogen.
JONGE C. Heeft zij je gevoed zoals ik dat zou hebben gedaan, Maxime? Maar ik kon niet, petit Maxime Meximilien, ik mocht niet. Ik niet. De komedianten hebben mij van jou afgenomen, mij van jou, jou van mij... En ik kon je alleen maar achter de coulissen voeden en behoeden Maxime Meximilien... Heel eventjes maar... En dan niks meer... Mij van jou, jou van mij... Voeden en behoeden Maxime Meximilien..
Ze houdt de pop omhoog als om een boertje op te wekken.
JONGE C. En nu het boertje, Maxime. Laat maar komen, petit Maxime. Kom maar boertje, kom maar!
De Mexicaan slaat een 'boerend' accoord aan.
JONGE C. Bravo mon petit Maxime! En wat zeg je nu? 'Pardon maman!' zeg je nu.
ZOTTE C. (met een kinderlijke stemmetje) Pardon maman!
JONGE C. (wiegt de pop in haar armen) Dan zal ik een slaapliedje voor je zingen, mijn kind, schoon kind... Een wiegeliedje voor je zingen, Maxime Meximilien...
De Mexicaan begint een wiegelied-versie van 'De Blauwe Donau' te spelen. Jonge Charlotte gaat tijdens het liedje, de pop wiegend, naar de wieg in de kleerkast en legt ze erin.
JONGE C. (ZINGT ZACHT)
Meximilien Max-Max Max-Max
Meximilien Max-Max Max-Max
Oh Meximilien Oh Mexime
Oh Maximilien-Maxime
Mexi-mi-lien Maxi-mi-lien
Oh Mexime Oh Maxime
Maxi-mi-lien Mexi-mi-lien
Oh Maximilien Mexime
De Mexicaan houdt op met spelen. Jonge Charlotte buigt zich over de wieg.
JONGE C. Mooi zo... Baby Maxime slaapt al hé?... Slaapt al hé?...
Jonge Charlotte komt de kleerkast uit, gaat aan tafel zitten, plotseling ongerust, nerveus.
JONGE C. Je begrijpt toch dat ik je moest laten gaan, hé Maxime?
Maxime Weygand verschijnt in de kleerkast, gekleed in het kostschooluniform van een jongen van twaalf, dat hem dus veel te krap zit.
MAXIME Natuurlijk heb ik dat begrepen, maman.
ZOTTE C. Natùùrlijk mijn mooie jongen...
JONGE C. Verstandige jongen...
MAXIME Toen ik zes was misschien nog niet...
JONGE C. Toen je naar Frankrijk moest en ik er niet was om het je uit te leggen, nee, toen nog niet...
ZOTTE C. Maar later, later heb je het vast wel begrepen.
MAXIME O ja.
JONGE C. Een joodse voogd die je een christelijke opvoeding zou geven.
MAXIME Cohen.
ZOTTE C. David Cohen was zijn naam.
JONGE C. Ja, ik ken hem nog wel.
ZOTTE C. Ik ken zijn naam. Verwondert je dat?
MAXIME Nee mevrouw.
JONGE C. (berispend) Nee maman.
MAXIME Nee maman.
JONGE C. Groothandelaar uit Marseille.
ZOTTE C. Gewezen reder en bankier.
JONGE C. Ik weet het wel, Maxime.
ZOTTE C. Ik... wéét... alles.
JONGE C. Monsieur Cohen hertrouwde met Thérèse Denimal en zij gaf jou een tweede naam: de Nimal.
MAXIME Maxime de Nimal.
JONGE C. Zie je dat ik het weet?
ZOTTE C. Dat ik àlles weet?
MAXIME Jawel, mevrouw.
ZOTTE C. (berispend) Maman!
MAXIME Maman! Jawel, maman!
Maxime komt uit de kleerkast. Hij haalt een enveloppe uit zijn borstzak en geeft die aan de Jonge Charlotte. Ze opent de enveloppe. Er zit een foto in. Ze toont Maxime de foto.
ZOTTE C. Maxime de Nimal op de lagere school in Cannes.
JONGE C. Hier sta jij, Maxime. Zie je?
MAXIME Jawel, maman. Natuurlijk.
ZOTTE C. Zie je, Maxime? Mais oui! Mais oui! Le beau garçon met het ronde snoetje, dat ben jij!
JONGE C. Het mooie jongetje dat zo triest in de lens kijkt, dat ben jij!... Vertel eens wat, Maxime... Vertel eens wat over Cannes... En over het lyceum Louis Le Grand... Vertel eens wat...
Een knecht brengt een tweede stoel aan voor Maxime, en die gaat daarop zitten, aan de tafel van de Jonge Charlotte.
MAXIME 'Wat hoor ik!?' riep de leraar aan het lyceum Louis Le Grand uit. 'Uw enige ambitie is een stukje officier van niks te worden?'
JONGE C. En wat antwoordde je daarop, mon petit Maxime? Wat heb je daarop geantwoord?
MAXIME 'Liever een klein stukje officier van niks, dan een groot stuk leraar van niks,' antwoordde ik.
Zotte Charlotte en Jonge Charlotte klappen verrukt in hun handen.
JONGE C. Dat heb je goed gezegd, Maxime. Heel bedaard, heel rustig.
ZOTTE C. (giechelt) 'Liever een klein stukje officier van niks...'
JONGE C. Dat heb je goed gezegd, mijn kind, schoon kind...
ZOTTE C. (naar de Mexicaan, heftig:) Verbaast het je dat ik dit weet?
MEXICAAN Natuurlijk niet, mevrouw.
ZOTTE C. Dat ik dit überhaupt wéét?
MEXICAAN Natuurlijk niet.
ZOTTE C. Dat ik het zomààr als uit het niets kan te voorschijn toveren? Zomaar uit mijn geheugen? Mijn herinneringen? Verbaast je dat?
MEXICAAN Zeer zeker niet, mevrouw!
Jonge Charlotte stopt de foto weer in de enveloppe en geeft hem terug aan Maxime.
ZOTTE C. (tot Maxime) Je voelde je een vreemdeling, hé?
MAXIME Oui, maman.
JONGE C. Altijd een vreemdeling. Overal een vreemdeling.
MAXIME Altijd, maman. Overal.
ZOTTE C. Net zoals ik...
MAXIME Net zoals u, maman.
JONGE C. En toch werd je ingeschreven in de militaire scholen van Saint-Cyr en Saumur. (strijkt vertederd over zijn gezicht)
ZOTTE C. (alsof zij het is die vertederd zijn gezicht streelt, met dezelfde gebaren) Met je mannelijk, met je hoekig gezicht... Met je donker gezicht en je geprononceerde jukbeenderen lijk je zo goed op...
JONGE C. ... op mij...
ZOTTE C. En met je verzorgde snor leek je zo goed op...
JONGE C. ... op hém...
ZOTTE C. Maxime Meximilien...
JONGE C. Je hebt de harde trekken van de herinnering... aan een sombere jeugd...
ZOTTE C. Al is er toch niks om je te herinneren?... Hé?...
JONGE C. Niks sombers?... Hé?...
ZOTTE C. De jaren hebben ze niet verzacht, zullen ze ook niet verzachten.
JONGE C. Dat kunnen ze niet.
ZOTTE C. De herinnering zit immers... in je bloed...
JONGE C. In je vlees en in je bloed...
Licht fade out.
VIERDE TAFEREEL
Licht fade in op het bed van Zotte Charlotte, dat weer weggedraaid staat van de kleerkast, zodat ze die niet kan zien. Jonge Charlotte en Maxime zijn verdwenen. De kleerkast is gesloten. De Mexicaan zit nog bij de piano, waar Zotte Charlotte hem evenmin kan zien.
ZOTTE C. Je moet nu gauw komen, Maxime. Ik verwacht je al zo lang. Je moet nu maar eens écht komen...
MEXICAAN De storm van vannacht heeft een stuk of wat bomen omgewaaid...
ZOTTE C. Donnerwetter!
MEXICAAN Maar ik heb de oprijlaan vrijgemaakt.
ZOTTE C. Maxime komt nooit te laat. Hij komt altijd op tijd. (smekend:) Waar blijf je, Mexime?
De meid komt op met een dienblad - koffie en koekjes - en plaatst deze op de tafel.
ZOTTE C. Wie is daar?
MEXICAAN Het dienstmeisje, Majesteit.
ZOTTE C. Mathilde?
MEXICAAN Dat is uw gezelschapsdame, Majesteit.
ZOTTE C. ... of is die al dood?
MEXICAAN Mathilde leeft, Majesteit.
De meid gaat snel af.
ZOTTE C. Roep Mathilde! Ik wil Mathilde! Om mij gezelschap te houden! Tot hij komt! Waar is Mathilde? (schreeuwt:) Mathilde!
Mathilde komt haast ogenblikkelijk op.
MATHILDE Majesteit?
ZOTTE C. Jou kan ik vertrouwen, Mathilde.
MATHILDE Majesteit!
ZOTTE C. En hém ook. (ze bedoelt de Mexicaan)
MEXICAAN Majesteit!
ZOTTE C. Mijn Mexicaan ook...
MEXICAAN (salueert) Jawel, Majesteit!
ZOTTE C. (samenzweerderig tot de Mexicaan en Mathilde, die zij naderbij wenkt) Als hij komt, mag de rest van het personeel van de keizerin van Maxico ons vooral niet storen. Voor de rest moet iedereen downstairs blijven en wie zich na vijf uur nog upstairs laat zien, gaat de laan uit, zo simpel is dat. Het is een geheim dat ik iedere eerste zondagavond van de maand zijn bezoek ontvang.
MEXICAAN (op het voortoneel) Een stààtsgeheim, mevrouw?
ZOTTE C. Een staatsgeheim! Luister...
De gordijnen van de kleerkast gaan open en daarin verschijnt Maxime, nu weer als generaal. De Mexicaan draait het bed van Zotte Charlotte naar de kleerkast toe, zodat zij hem kan zien.
ZOTTE C. Hij droomde van een loopbaan in het leger, ik weet het wel. (richt zich tot Maxime:) Maar daarvoor was de Franse nationaliteit vereist, n'est-ce pas?
MAXIME C'est ça.
ZOTTE C. (tot Mathilde:) De heren die alles beter weten hebben zich vaak afgevraagd waarom een bediende van Cohen hem officieel als zijn zoon erkende, waarom François Weygand hem op zijn beurt adopteerde.
MAXIME C'est vrai, maman.
ZOTTE C. Waarom? (giechelt waanzinnig) Dààrom natuurlijk.
MATHILDE Dààrom, mevrouw?
ZOTTE C. Omdat ik het wilde!
MAXIME Omdat u het wilde, maman.
ZOTTE C. Omdat Maxime Weygand droomde van een loopbaan in het leger en Fransman moest worden! Ik heb de weg open gelegd voor mijn Mexime.
MEXICAAN Geen omgewaaide bomen op de baan...
MAXIME Zo is mijn carrière bij de cavalerie voor een klein stukje ook uw werk geworden, maman.
ZOTTE C. Jaja, dat weet hij best, de dankbare jongen, mijn brave Mexime... (richt zich afwisselend tot de Mexicaan en tot Mathilde, alsof zij haar zouden tegenspreken - betogend:) Of wilt u ontkennen dat Maxime Weygand het in '14 al tot luitenant-kolonel had geschopt en in '18 tot hoofd van de generale staf du maréchal... (aarzelt) du maréchal...?
MAXIME Foch...
ZOTTE C. ... du maréchal Foch!...
MAXIME ... bij het Negende Leger!
ZOTTE C. ... bij het Negende Leger!
MAXIME ... aan de IJzer en de Somme!
ZOTTE C. ... aan de IJzer en de Somme!? Wilt u dat ontkennen?
MATHILDE Zeer zeker niet, Majesteit!
MEXICAAN Zeer zeker niet!
ZOTTE C. Wilt u dan ontkennen dat hij het tot rechterarm et fils spirituelle du maréchal Foch schopte!? Le fils de père et mère dont les noms sont ignorés du declarant!? Tot bestendig afgevaardigde van Frankrijk bij de Hoge Raad van... van...
MAXIME Versailles.
ZOTTE C. ... Versailles!? Tot majoor-generaal der geallieerde legers!?
Ze probeert zich opgewonden op te richten, maar de Mexicaan en Mathilde drukken haar met zachte dwang terug in het bed. Inmiddels:
ZOTTE C. Het was Maxime Weygand, mesdames et messieurs, die op de spoorwegen van Compiègne...
MAXIME ... in de spoorwagen van Compiègne...
ZOTTE C. ... c'est-ca, mon petit Maxicaine! Merci!... de Duitsers zijn voorwaarden dicteerde voor de Wapenstilstand! En tijdens het grote overwinningsdéfilé in Brussel zag ik hem staan!
Maxime komt uit de kleerkast, klakt de hielen tegen elkaar, salueert stram, blijft in de houding staan. Zij staart hem aan. Hij lijkt haar niet meer op te merken.
ZOTTE C. Zag ik hem stààn aan de zijde van de maréchal en de Franse president Poincaré!...
Maxime maakt op militaire wijze een kwartdraai, zodat hij niet meer in haar richting kijkt.
ZOTTE C. Zag ik hem stààn, Maxime Weygand, Maxime Meximilien, mijn kind, schoon kind!...
Maxime marcheert stram afin de coulissen.
ZOTTE C. Zag ik hem stààn en hij...
Ze valt terug op haar bed.
ZOTTE C. (zwakjes, tot Mathilde) ... zag hij míj staan?
MATHILDE Straks, Majesteit...
ZOTTE C. Merci, Mathilde...
MATHILDE Zo dadelijk komt hij.
ZOTTE C. O ja. Ik verwacht hem. Verwacht hem al zo lang.
MATHILDE Waarom zou hij vandaag niét komen en al die andere dagen wél?
MEXICAAN Hij bezocht toch ook alle grote Vlaamse steden?
ZOTTE C. O ja! In het gezelschap van le roi Albert, de Koning-Ridder o ja! En wie meer over die beroemde generaal wilde vernemen, kreeg alleen zijn geboorteplaats -en datum te horen, want straks, zo dadelijk bezoekt hij mij! Le fils de père et mère dont les noms sont ignorés du déclarant!
MATHILDE (neemt Zotte Charlotte in haar armen, gezeten op het bed) Straks komt hij, Majesteit...
MEXICAAN (wendt zich af en gaat aan de piano zitten) Straks...
ZOTTE C. (heen en weer wiegend, ogen gesloten) ... zoals hij al jaren komt en gaat wanneer de avond valt en ik hem verwacht zoals ik altijd wacht, iedere dag weer... De zon komt op en ik wacht tot ze ondergaat, ik verwacht hém en hij keert terug, keert terug bij mij, keert terug nu de zon ondergaat... en het geheim van zijn afstamming en de mysterieuze machten die vele hindernissen voor hem opruimden en de poorten van Saumur voor hem openden, zal hij... zal ik... meenemen in het graf... (lange pauze - dan gaan plots haar ogen open:) Mathilde nom de dieu!
MATHILDE Oui, madame?
ZOTTE C. Ik moet mij verkleden. Dringend! Ik moet mij nù verkleden! Wérkelijk!
MATHILDE Oui, madame.
Licht fade out.
VIJFDE TAFEREEL
Licht fade in. Mathilde zit op een stoel bij het bed van Zotte Charlotte, afgewend van de kleerkast, met een boek op haar schoot, waaruit ze aan de Keizerin lijkt voor te lezen. De kleerkast is gesloten. De tafel en de stoel met het dienblad (koffie en koekjes) zijn verdwenen. De Mexicaan zit aan de piano.
MATHILDE (leest voor) De Mexicanen riepen prompt hun onafhankelijkheid uit, toen Napoleon...
ZOTTE C. Le premier, veronderstel ik.
MATHILDE (kijkt op) Oui, madame... (leest verder:) ... toen Napoleon Spanje binnenviel. Er brak een uiterst woelige periode aan. Een president greep de macht, maar vele Mexicanen droomden van een monarchie.
MEXICAAN Ah... de monarchie!
MATHILDE Vanaf achttien tweeënveertig...
ZOTTE C. Achttien tweeënveertig?
MATHILDE (kijkt op) C'est ça, madame. (leest verder:) Vanaf achttien tweeënveertig peilden Franse, Engelse, Oostenrijkse koningshuizen naar een geschikte kandidaat. Ten slotte vonden ze met z'n allen dat de chaos in Mexico hen schade toebracht en besloten ze een gezamenlijke actie te ondernemen. Maar alleen Frankrijk ging tot het uiterste.
MEXICAAN De Fransen hadden dan ook de meeste belangen in Mexico.
ZOTTE C. Ah... Seulement la France et la Comédie Française!
MATHILDE In Mexico-stad stelde een Franse generaal een junta van notabelen samen, die op aanraden van de Franse Keizer Napoleon III de kroon van Mexico aanbood aan Maximiliaan van Oostenrijk.
MEXICAAN Napoleon had wat goed te maken ten opzichte van de Oostenrijkers en aartshertog Maximiliaan was een valabele keizer.
ZOTTE C. Dat heb je goed gedaan, Mathilde. Et merci, mon Maxicaine. Dat heb je mooi gezegd.
De kleerkast gaat open en daarin zit, in een jonge en fleurige jurk anno 1860, de Jonge Charlotte. Zowel Zotte Charlotte als Mathilde lijken geen uitstaans te hebben met wat zich in de kleerkast en op het speelvlak afspeelt. Mathilde leest in haar boek en Zotte Charlotte staart voor zich uit, de zaal in.
ZOTTE C. Aartshertog Meximilien was een valabele keizer!
JONGE C. En ik was een valabele keizerin.
ZOTTE C. N'est-ce pas mon petit Maxicaine?
MEXICAAN Jawel, mevrouw.
De Jonge Charlotte maakt een révérence. In de kleerkast verschijnt aan haar linkerzijde een Hofmaarschalk, die haar voorstelt aan 'het volk':
HOFM. Princesse Charlotte, dochter van koning Leopold I van België!
JONGE C. Fleur de son coeur!
HOF. Voor wie hij een essentieel goede echtgenoot wil kiezen, maar die zich ten slotte door haar eigen opinie mag laten leiden en die valt voor de nonchalante, voor de noodlottige charme van Maximilien, die zij in de lente van 1856 ontmoet.
ZOTTE C. Of was het de herfst?
De Hofmaarschalk verdwijnt in de kleerkast, terwijl Maximiliaan aan de rechterzijde van de Jonge Charlotte in de kleerkast verschijnt. De Jonge Charlotte kijkt hem aan, lijkt flauw te vallen, hij vangt haar op in zijn armen, tilt haar op, kijkt diep in haar ogen, omhelst haar - ze kussen elkaar innig.
ZOTTE C. Hoe dan ook, het jaar daarop...
De Mexicaan slaat op de piano de bekende melodie 'Daar komt de bruid' aan.
ZOTTE C. ... traden wij in het huwelijk.
Maximiliaan reikt Jonge Charlotte de hand en zij stappen uit de kleerkast.
MAXIMIL. (met een wijds handgebaar:) Et voilà Miramar!
De knecht en de meid komen uit de coulissen op met 'een vaas van porfier' en 'een zwijgende sfinx' die zij op de plek voor de 'attributen' plaatsen.
ZOTTE C. Mijn paleis van witte kalksteen in een baai van het Italiaanse Triëste!
MAXIMIL. ... met zijn granieten terras en marmeren trappen...
JONGE C. (haar ogen uitkijkend) ... en vazen van porfier en zwijgende sfinxen...
MAXIMIL. ... verscholen tussen sparren en cypressen, magnolia's en olijfbomen.
ZOTTE C. Fonteinen ruisten zachtjes tussen de bloemen.
Maximiliaan neemt met een handkus afscheid van de Jonge Charlotte en gaat in de kleerkast voor zich uitstaren op een stoel, die daar door een plotseling in de kleerkast opduikende knecht voor hem wordt geplaatst, net op het juiste ogenblik.
JONGE C. (vertederd kijkend naar Maximiliaan) Vanuit de bibliotheek liet mijn innig geliefde de blik rusten op de diepblauwe zee, op de witte dorpen die langs de rotsen omhoog klommen, op het oude kasteel van Dino...
De Mexicaan begint 'Für Elise' te spelen op de piano.
JONGE C. (dansend op de muziek) ... terwijl ik in het boudoir piano speelde of schilderde of honderden brieven schreef in alle Europese talen.
ZOTTE C. (met een diepe zucht) Een sprookje.
De Mexicaan houdt abrupt op met spelen en Jonge Charlotte bevriest in haar beweging.
JONGE C. Een keukenmeidenroman.
ZOTTE C. Een sprookje...
JONGE C. Maar wij leefden niet lang gelukkig, Maximiliaan en ik!
MAXIMIL. (staat op) Toen er een eerste keer sprake was van Mexico...
JONGE C. Mexico!?
MAXIMIL. ... kon de idyllische charme van Miramar ons niet langer voldoen...
ZOTTE C. Wij waren niet langer voldaan...
JONGE C. (naar hem toelopend:)... en we hebben het zo nodig, Maximiliaan...
MAXIMIL. Een roekeloze, een ambitieuze opdracht...
JONGE C. Een bliksemafleider voor de eenzame nachten...
ZOTTE C. Want Max...
JONGE C. Le Grand Max!
ZOTTE C. ... op wie ik als meisje van zestien stormachtig verliefd was geworden...
JONGE C. (stapt de kleerkast in en strijkt vertederd over Maximiliaans gezicht) Grand Max met je edele trekken, met je blonde haren en eerlijke ogen...
ZOTTE C. (cynisch) Grand Max met je beroemde in het midden gescheiden baard van aartshertog, je vlotte en onberispelijke manieren...
JONGE C. (terugdeinzend, uit de kleerkast) Dié Grand Max!
ZOTTE C. Míjn Grand Max!
JONGE C. (schreeuwend:) Je bent ziék, Max!
ZOTTE C. Ziek van geslacht.
De Dokter verschijnt op het voortoneel en richt zich tot het publiek.
DOKTER Ze bedoelt: syfilis.
JONGE C. Een vieze ziekte die je onmogelijk bij mij kunt opgedaan hebben!
ZOTTE C. En die van mijn Grand Max een petit Max maakte.
DOKTER Ze bedoelt dat hij er impotent van werd. Dat is mogelijk. Steriel was hij in ieder geval.
En hij verdwijnt weer in de coulissen. Tegelijk start de Mexicaan een cabareteske, jazzy versie van 'De Blauwe Donau'. De Jonge Charlotte sleurt Maximiliaan uit de kleerkast en danst er op een agressieve wijze op met Maximiliaan, ondertussen zingend:
JONGE C. (ZINGEND)
Où est le Grand Max Mex-Mex Max-Max?
Où est le Grand Max Mex-Mex Max-Max?
Qu'il est petit, qu'il est petit,
qu'il est devenu petit!
Ze stoot hem van zich af. Hij valt op een troon, die de meid nog net heeft kunnen klaarzetten bij het speelvlak, tussen de vaas van porfier en de zwijgende sfinx. Hij krimpt in elkaar. Charlotte zingt verder:
JONGE C. (ZINGEND)
Mini-mi-lien Mini-mi-lien
Petit Mex Petit Max
Mini-mi-lien Mini-mi-lien
Petit Mini Max!
De Mexicaan stopt met spelen en de muziek houdt eveneens abrupt op.
JONGE C. (schreeuwt naar Maximiliaan) De eeuwige tweede, dàt ben je! Altijd te laat! Te laat om mij te voeden en te behoeden! Je bent er niet langer toe in staat!
Maximiliaan steekt zijn handen naar haar uit; zij slaat ze weg. Hij kruipt smekend naar haar toe, ze schopt hem terug.
JONGE C. En als je dan toch een poging doet, dan gruw ik... gruw ik van je gelig vel waarop ik het zure zweet van de slet nog kan ruiken die jij voedde en behoedde terwijl ik... (haar stem breekt en ze valt slap op de troon, handen krachteloos tussen haar dijen) ... alleen... in de lege ledikanten van Miramar...
Maximiliaan springt op om haar te troosten, maar ze duwt hem van zich af.
JONGE C. Laat mij nu, Max! Laat mij!
ZOTTE C. (de ogen gesloten) Van het Oostenrijkse imperium kreeg hij geen kruimel...
Maximiliaan doet een tweede poging.
JONGE C. Laat... àf!
ZOTTE C. Het was niet alleen de exotische bestemming die hem bekoorde...
Maximiliaan doet een derde poging.
JONGE C. Lààt!... mij!... Max!
ZOTTE C. Het was ook de keizerskroon... Die hem de gelijke zou maken van zijn broer... n'est-ce pas Max Meximilien?
De Jonge Charlotte wendt zich boos af van Maximiliaan, die aan de andere kant van de scène gaat staan mokken. Pauze. Ten slotte draait Maximiliaan zich naar haar om.
MAXIMIL. Mijn dierbare familieleden... Wenen... Heel Oostenrijk... Alles en iedereen bij ons reageert koel op het Franse aanbod... Maar je vader, Charlotte? Wat zegt je vader?
JONGE C. (draait zich traag naar hem om) Mijn vader? Hij is voorzichtig.
MAXIMIL. Hij heeft zijn leven lang geijverd voor koloniale afzetgebieden! Stel je voor... een Aztekenkroon! Een Aztekenkroon zal toch ook zíjn naam meer luister bijzetten?
Ze draaien weer van elkaar weg.
MAXIMIL Hij zal wel bijdraaien. Hij moét. Hij zal wel toegeven.
ZOTTE C. (ingespannen, ogen gesloten, zich concentrerend) Het is nu...
MEXICAAN Oktober.
MATHILDE (leest in haar boek:) Oktober 1864!
ZOTTE C. Oktober, c'est-ça!
MAXIMIL (wendt zich naar de Jonge Charlotte) Hij heeft toegegeven!
MATHILDE (leest) Een Belgisch vrijwilligersleger...
MEXICAAN Zeshonderd man sterk...
MATHILDE ... vertrekt naar Mexico...
MEXICAAN Met aan het hoofd: luitenant-kolonel Vandersmissen.
Jonge Charlotte en Zotte Charlotte tegelijk, hun armen koesterend om zich heen slaand:
J. & Z. C. Ah Vandersmissen!... Voed mij en behoed mij!
De Dokter wipt op het voortoneel.
DOKTER (tot Mathilde:) Bedoelt ze daarmee soms...?
MATHILDE (kijkt op, naar hem:) ... dat ze ook iets met Vandersmissen...?
DOKTER Dàt bedoel ik, ja!
MATHILDE Ik weet het niet.
DOKTER (met een knik naar de Mexicaan:) En hij?
MEXICAAN Ik weet het niet.
Ergens in het gebouw wordt een deur hard dicht geworpen. Dit doet allen opschrikken. De Dokter rent af in de coulissen. Jonge Charlotte loopt op Maximiliaan toe, haakt haar arm door de zijne en sleurt hem mee. Ze maakt een révérence en als Maximiliaan haar daar niet meteen in volgt, doet ze hem buigen.
JONGE C. Buigen!
ZOTTE C. Napoleon III en zijn keizerin Eugénie nodigen petit Max et la belle Charlotte uit in Parijs!...
JONGE C. Buig!
MAXIMIL. Voor hén?
JONGE C. Voor hén! Ten slotte zijn we toch met alle mogelijke comédie française ontvangen, n'est-ce pas?... (wandelt gearmd met Maxime rond) Ach so? Sie sind bereid 25.000 soldaten plus het Vreemdelingenlegioen achter te laten in Mexico? Onder het bevel van maarschalk Bazaine? (blijft staan en luistert) Ach so? De Mexicaanse staat - mon petit Max dus - dient voor uw steun te betàlen? (gaat door, tot Maximiliaan) Zo gaat dat, Max Maximilien... Zo gaat dat...
ZOTTE C. (op roddeltoon) In werkelijkheid was de hele onderneming natuurlijk een vrouwenzaak die ter harte werd genomen door mannelijke fantasten... Keizerin Eugénie werd gedreven door godsdienstige gevoelens...
MAXIMIL. (tot Jonge Charlotte) En jij?
JONGE C. ... en ik door het verlangen naar een man... naar een man die ik beminde... naar jou, Maximilien... jou te laten regeren... keizer Maximiliaan van Mexico!...
Ze plaatst Maximiliaan op de troon, kijkt even rond, gaat in de kleerkast zoeken, vindt daar een scepter en een kroon, en plaatst die in zijn hand en op zijn hoofd. Ze neemt wat afstand om haar werk eens goed te bekijken.
MAXIMIL. En Napoleon?
JONGE C. Wat is er met Napoleon?
MAXIMIL. Waardoor wordt hij gedreven?
JONGE C. (lacht vrolijk) Door La Comédie Française, zeker?
MAXIMIL. En anders niets?
JONGE C. En ook door politieke belangen natuurlijk.
MAXIMIL. En ik?
JONGE C. Wat is er met jou?
MAXIMIL. Waardoor word ik gedreven?
JONGE C. Door mij, Maximilien...
MAXIMIL. Het is niet genoeg! Ik wil méér! Méér! Méér!
JONGE C. Het avontuur?
MAXIMIL. Méér!
JONGE C. Het ridderlijke ideaal van vervlogen kruistochten!
MAXIMIL. Het ridderlijke ideaal van vervlogen kruistochten?
JONGE C. Wat wil je nog méér, Meximilien? Wat wil je nog...?
MAXIMIL. ... méér?
De Jonge Charlotte gaat achter Maximiliaan staan.
MATHILDE (leest:) Twaalf juni 1864... De keizer en de keizerin van Mexico arriveren in hun gloednieuwe keizerrijk.
MEXICAAN (springt op, gooit zijn sombrero in de lucht:) Vive el rey Belgica!
Er weerklinken kanonschoten.
MAXIMIL. Wij nemen onze taak bijzonder ernstig.
JONGE C. Maar petit Max is niet opgewassen tegen de chaos.
MEXICAAN (gaat bij de troon staan:) Tegen de voortdurende rebellie. (cirkelt om hem heen)
MAXIMIL. (tot de Mexicaan) Wat zegt u?
MEXICAAN Vandersmissen is in een republikeinse hinderlaag gevallen.
J. & Z. C. Ah... Vandersmissen! Voed mij en behoed mij!
MEXICAAN Er zijn ernstige verliezen.
MAXIMIL. Ernstige verliezen, zegt u?
JONGE C. En Vandersmissen?
MEXICAAN Gelukkig is hij ongedeerd.
MAXIMIL. (tot de Mexicaan) Wie, zegt u?
MEXICAAN Vandersmissen.
ZOTTE C. Ah... Vandersmissen!
JONGE C. Voed mij en behoed mij!
MAXIMIL Gelùkkig, zegt u?
ZOTTE C. Ah... Vandersmissen!
JONGE C. Gelukkig is hij ongedeerd!
MEXICAAN Het gevaar komt vooral van die Indiaanse generaal...
MAXIMIL. Van wie, zegt u?
MEXICAAN Juarez, Uwe Keizerlijke Hoogheid, Juarez.
MAXIMIL. Juarez?
JONGE C. (tot Maximiliaan) Juarez!
MEXICAAN Le maréchal Bazaine is te zwak om hem het hoofd te bieden.
De Jonge Charlotte gaat op de schoot van Maximiliaan zitten en liefkoost hem. De Mexicaan trekt zich terug achter zijn piano.
JONGE C. (fluistert) Je hebt gelijk, mon petit Max..
MAXIMIL. Hij is te zwak, le maréchal Bazaine...
JONGE C. Je hebt gelijk, Emperador Max die mij weer bemint in dit uur van strijd, die ik weer liefheb in dit uur van lijden en dood...
Ze vrijen maar dan duwt Maximiliaan haar voorzichtig van zich af en gaat in een hoek staan nadenken.
JONGE C. (vanop de troon, strekt haar handen naar hem uit) ... al kom je nog niet bij mij, al kun je nog niet komen maar al nader je al Max, je benadert mij al Max, je komt al tot mij...
Maximiliaan draait zich naar haar om, doet een paar aarzelende stappen in haar richting, knielt onder de volgende replieken ten slotte bij haar neer en legt zijn hoofd in haar schoot.
JONGE C. ... nog niet ín mij als toen in Miramar op het granieten terras bij de porfieren vazen... op de marmeren trappen tussen de cypressen en magnolia's... in je bibliotheek met uitzicht op de diepblauwe baai, links de witte dorpen die langs de rotsen omhoog klimmen, rechts het oude kasteel van Dino... (neemt zijn handen, laat ze over haar lichaam gaan)
De Mexicaan begint 'Für Elise' te spelen. Zotte Charlotte slaakt diepe zuchten. Mathilde buigt zich bezorgd over haar, al is er deze keer geen reden tot bezorgdheid.
JONGE C. Ich liebe dich Max, ik speel piano op je ribben, schilder mijn lichaam in de kleuren van Miramar Max... (valt naast hem op haar knieën en omhelst hem) ... mon grand Max...
MEXICAAN (houdt op met spelen, springt op, gooit zijn sombrero in de lucht) Vive el rey Max Meximilien!...
De Mexicaan zet zijn sombrero weer op, gaat zitten en speelt 'De Blauwe Donau' (gewone wals-versie). De Jonge Charlotte danst met Maximiliaan terwijl ze zingt:
JONGE C. (ZINGEND)
Il est parti petit Mex Max-Max,
il est parti petit Mex Max-Max,
il est revenu, le Grand Max,
il est devenu grand, Max!
Mexi-mi-lien Maxi-mi-lien
Oh Grand Mex Oh Grand Max
Mexi-mi-lien Maxi-mi-lien
Qu'il est devenu grand, Max!
De muziek stopt. De Jonge Charlotte en Maximiliaan houden op met dansen. Jonge Charlotte wankelt, uitgeput.
MAXIMIL. Je moet mij verlaten, Charlotte.
JONGE C. Verlaten? Nu?
MAXIMIL Je moet naar Europa gaan.
JONGE C. Naar Europa? Waarom?
MAXIMIL. Je moet steun zoeken voor mijn wankel keizerrijk. Je moet de paus overreden ons te helpen. Je moet Napoleon smeken zijn onwaardig gedrag van komediant te staken. Je moet de Verenigde Staten bewegen zich niet langer met onze zaak te bemoeien en nieuwe vrijwilligers vragen aan de Belgen en de Oostenrijkers!
Ergens ver weg rijdt een stoomtrein voorbij. Een stoomfluit gilt. Maximiliaan laat zich verslagen op de troon zakken. De Jonge Charlotte kijkt stom voor zich uit. Zotte Charlotte slaakt een diepe, dit keer gekwelde zucht.
Licht fade out.
Eventueel: pauze.
